KARBON – NİTROJEN DÖNGÜSÜ VE ÖRTÜ BİTKİLERİ
Tarım devriminden bugüne kadar, sadece tarımsal faaliyetlerle, atmosfere karbondioksit formunda 116 milyar ton karbonu – 632 milyon adet Boeing 747 uçak ağırlığında – saldığımızı, bunun karşılığında ise topraklarımızda sadece 58 milyar ton karbon depolayabildiğimizi biliyor muydunuz? Küresel ısınma problemi ile birlikte atmosfere insanlık tarafından salınan karbondioksitin azaltılmasına, atmosferden geri çekilmesine yönelik agresif bir yarış başladı. Tarım ve özellikle karbon döngüsünü merkezine alan Onarıcı Tarım topraklarımızdaki karbon depolama kapasitemizi arttırmak için bir anahtar olarak görülüyor. Ancak toprak karbon depolanmasının önünde duran bir kısıt, genelde gözden kaçan bir madde olan NİTROJEN.
ONARICI TARIM
Onarıcı tarım, topraktaki karbon depolama kabiliyetini arttırmaya, organik maddeye odaklanır ve bunu toprağa fiziksel müdahalede bulunmadan, örtü bitkileri dikerek toprakta sürekli yaşan kökler olmasını sağlayarak ve karbon döngüsünü tamamlayacak şekilde hayvancılığı da tarım arazilerine entegre ederek sağlamaya çalışır. Ayrıca topraklarımıza sürekli organik madde yüklemesi yapmak ve sentetik eklentilerden (pestisit, kimyasal gübre) kaçınmakta onarıcı tarımın temel prensiplerindendir. Bu prensiplerin bütüncül bir şekilde ve istikrarla uygulandığı noktalarda bitki büyümesi ve toprak mikro biyolojisi arasında bir denge kurularak, atmosferdeki karbon dioksitin fotosentez ile çekilerek toprakta depolanması sağlanır. Sonrasında da toprağa ekilmiş olan örtü bitkilerinin çiçeklenme ile tohumlanma arasındaki dönemde biçilerek toprak üstünde sürekli bir organik madde katmanı olarak bırakılmasıyla, toprağa carbon madde yüklemesi devam ettirilir.
Karbon döngüsü, Nitrojen döngüsü ile birebir ilişkilidir. Nitrojen, bitki ve toprak mikrobiyolojisinin Karbondioksitin toprakta kalıcı karbona dönüşmesinde çok önemli bir rol oynamaktadır. 12 ton organik karbonun toprağa aktarılabilmesi için bir ton nitrojene ihtiyaç duyulur. Yeterli nitrojen olmadan bitkiler ve toprak mikrobiyolojisi karbonu işleyerek depolayamaz. Dolayısıyla etkin bir karbon depolaması için topraklarımıza nitrojen sağlayıcı yöntemleri de uygulamalıyız.
NİTROJEN SORUNSALI
Doğal olarak oluşmuş nitrojen kaynaklarının çok kısıtlı olduğunu belirterek başlayalım. Nitrojen genellikle tarımsal ekosistemleri kısıtlayan bir yapı maddesidir. Onarıcı tarım prensipleri, nitrojen sorunsalını, nitrojen depolayabilen örtü bitkileri dikerek, bu bitkileri sürekli olarak çiçeklenme dönemi başında biçerek, birer organik madde olarak çözünüp, toprağa karışmalarını sağlar. Kullanılan farklı baklagil, üçgül karışımları sayesinde sürekli atmosferden emilen nitrojen köklerde, toprak mikrobiyolojisinin sayesinde karbona zaman içerisinde çevrilir, bitki örtüleri de sürekli olarak toprak üstünden bırakılarak ek karbon desteğine devam ederi. Ayrıca yararlı mikrobiyolojik maddeler, doğal otlayan hayvan gübreleriyle toprak nitrojen döngüsü desteklenir. Kimsayal gübrelerin aksına, organik maddeler çok daha homojen yayılarak, zaman içerisinde sağlıklı ve istikrarlı bir çürüme ile toprağa sürekli nitrojen ve karbon sağlar.
ÖRTÜ BİTKİLERİ VE ÇÖZÜME KATKISI
Nitrojenin topraklarda kayıp olmasını engellemek için önerilen en önemli çözüm yöntemi, onarıcı tarımın da en temel prensibi, örtü bitkileri ekmektir. Yıl boyunca toprak üstünde sürekli bir yeşil örtü bitkisi bulunması toprağa bitkilerin yaprakları sayesinde sürekli bir nitrojen eklentisi yapılması anlamına geliyor. Baklagiller familyasının üyesi olan (korunga, çayır üçgülü vs.) örtü bitkileri, kazık kök sistemleri sayesinde topraklardaki sıkışmayı önlemek, yapısını düzeltmek gibi fonksiyonlarının yanında, köklerinde bulunan özel nitrojen yuvacıklarında depolama yapar. Toprakta ve kök çevresinde bulunan, simbiyotik mikrobiyoloji, atmosferdeki nitrojeni işleyerek, bitkilerin kullanabileceği amonyum formuna dönüştürür. Bu işleme biyolojik nitrojen dönüşümü deniyor ve bu dönüşüm atmosferdeki karbondioksitin toprakta kalıcı karbon olarak depolanması sürecini de hızlandırıyor.
Tüm bu karbon nitrojen döngüsüne katkısının yanında, örtü bitkilerinin genel tarımsal faaliyetlere direk katkısı vardır. Örtü bitkileri, yıl boyunca toprak üstünde bir örtü şeklinde kaldıkları sürekli kesilerek malç vazifesi gördükleri için toprağın, direk güneş ışınlarına maruz kalmamasından ötürü buharlaşmanın azalmasına, şiddetli yağışlarda toprağın suyu daha iyi filtreleyerek emmesine katkı sağlar. Kuraklık dönemlerinde ve aşırı sıcaklarda bu buharlaşmanın azalmasını önlemek topraktaki nemi korumak çok ciddi bir katkıdır. Diğer bir önemli katkı ise böcek mücadelesi konusundadır. Farklı örtü bitkisi karışımları sayesinde, bir bölgede doğal olarak çeşitlendirilmiş bir ekosistem yaratılmış oluyor, her bir bitki kendine has böcek ve organizmaları çağırıyor ve genel bir dengelenme sağlanıyor. Kimyasal ilaçların kullanıldığı arazilerde bir tek hastalıkla mücadele ederken o bölgedeki karıncadan, arıya tüm canlılar ne yazık ki öldürülüyor ve bu tek çeşitlilik bitkileri dış etkenlere, risklere karşı daha korunmasız yapıyor. İstikrarla ve sabırla uygulanan bir onarıcı tarım prensibi uygulamasıyla iklim değişimine, atmosferdeki karbondioksiti emerek yardımcı olmanın yanında, daha verimli, daha zengin bir biyolojik yapıya sahip topraklara da erişebiliriz.
GENEL DEĞERLENDİRMELERİ
Bilim çevrelerinde yapılan bazı çalışmalar, topyekûn bir onarıcı tarım seferberliğiyle, iklim değişikliğini normal rotasına sokmak için gerekli olan karbondioksit depolamayı topraklarımızı kullanarak yapabileceğimizi iddia etmektedir. Bu çalışmalar tartışmaya açık olsa dahi, şu bir gerçek, topraklarımız müthiş birer karbon deposu ve bu depolanan karbon ile, iklim krizini hafifletmenin yanında, çok daha verimli tarım faaliyetlerine de geçiş yapabiliriz.
Onarıcı tarım bunların yanında tarımda kullanılan ekstra su miktarlarını düşürmeye yapacağı katkı, biyolojik çeşitliliğe katacağı zenginlik ile ekonomik bir kalkınmanın da yolunu açabilme potansiyeline sahip.
Doğaya zarar vermeden özenle ürettiğimiz ürünlerimize shop.tedradiverde.com üzerinden ulaşabilirsiniz.
Kaynaklar;
https://www.sare.org/wp-content/uploads/Cover-Crops-for-Sustainable-Crop-Rotations.pdf